براي روشن‌تر شدن مفهوم سرمايه اجتماعي، ابتدا مفهوم کنش اجتماعي را ذکر کرده و سپس براي مفهوم سازي سرمايه اجتماعي، فرآيند تشکيل سطوح سرمايه اجتماعي، توسط کنش‌هاي اجتماعي را توضيح خواهيم داد.
کوچکترين واحد مورد مشاهده جامعه‌شناسي رابطه بين دو فرد يا به عبارت دقيق‌تر کنش متقابل ناشي از روابط آنهاست. به‌طورکلي کنش‌اجتماعي، در جامعه‌شناسي، هسته اصلي نظام‌اجتماعي تلقي مي‌شود. با نگاهي گذرا به مفهوم کنش در جامعه شناسي مي‌توان دريافت که از منظر جامعه شناسي بين رفتار[1] و کنش[2] تفاوت محسوسي وجود دارد. هر کنشي را مي‌توان رفتار به حساب آورد اما هر رفتاري را نمي‌توان کنش اجتماعي دانست. کنش اجتماعي متوجه زمينه‌ها، منابع، بسترها، تاثيرات و تاثرات رفتار است.
مي‌توان سرمايه اجتماعي را به صورت زير تعريف کرد:
«در يک نظام اجتماعي، تعامل ميان کنش‌گران، پايه و اساس نظام به شمار مي‌رود. بر مبناي کنش‌هاي هدفمند، اين تعامل در راستاي تامين اهداف نهايي کنش‌گران است. تعامل درمبادلات دائمي کالا و خدمات بين افراد و گروهها در هر تشکل ساده‌اي از يک جامعه ديده مي‌شود و اين، جامعه را از يک طرف در توليد هنجارهاي مشترک، هويت مشترک، اعتماد و اطمينان و از طرف ديگر در روابط اقتصادي با يکديگر متحد مي‌سازد (اسوندسن[3]، 2000).» به بيان کلي ادواردز[4](2004)، عقيده دارد که، سرمايه اجتماعي به ارزشها و هنجارهايي مربوط است که از پيوندها و روابط اجتماعي مردم نشات گرفته و به نوبه خود پديدآورنده همان پيوندها و روابط نيز محسوب مي‌شود (به نقل از پيران و همکاران، 1385).
به طور کلی می توان گفت که هر چه افراد بیشتری را بشناسیم و با آنها رابطه مبتنی بر اعتماد داشته باشیم، دارای سطوح بالاتری از سرمایه اجتماعی خواهیم بود (فیلد، 2003). از ديدگاه کلمن، مفهوم سرمايه اجتماعي نشان‌دهنده آن است که چگونه ساختار اجتماعي يک گروه مي‌تواند به عنوان منبعي براي افراد آن گروه عمل نمايد. شاخص‌هاي پيشنهادي کلمن براي اندازه گيري سرمايه اجتماعي عبارتند از ا- تعهدات ايجاد شده 2- دسترسي به اطلاعات 3- استقرار در مکان هنجارهاي اجتماعي 4- کسب اقتدار 5- کسب هويت سازماني (کلمن[1]، 1377). از نظر کلمن سرمايه اجتماعي در نهايت براي افراد سرمايه انساني به همراه مي آورد (وينتر،2000). به ديگر سخن سرمايه اجتماعي عبارت است از ارزش آن جنبه از ساختار اجتماعي که به عنوان منبعي در اختيار اعضا قرار مي‌گيرد تا بتوانند به اهداف خود دست يابند. سرمايه اجتماعي مجموعه نهادها، قوانين، روش‌ها، عادات اجتماعي و سنت‌ها و قواعد رفتاري غير رسمي جامعه است که مناسبات اجتماعي بين مردم يک جامعه را شکل مي‌دهد (رناني، 1381). به بيان کلي ادواردز[2](2004)، عقيده دارند که، سرمايه اجتماعي به ارزشها و هنجارهايي مربوط است که از پيوندها و روابط متقابل گروهي اجتماعي تفاهم شده مردم نشات گرفته و به نوبه خود پديدآورنده آن پيوندها و روابط نيز محسوب مي‌شود (پيران و همکاران، 1385).
[1] Coleman
[2] Edwards
1-2- گونه هاي سرمايه اجتماعي
در بين پژوهش‌هاي صورت گرفته، دسته بندي‌هاي مختلفي از سطوح و گونه‌هاي سرمايه اجتماعي مطرح شده است. اما می توان ملاحظه کرد که سرمایه اجتماعی در هر شکلی از آن، نمی تواند از دسته‌بندي ارائه شده در اینجا بیرون باشد.[5]
1-2-1 – سرمايه اجتماعي خرد
سرمايه اجتماعي در سطح خرد، ناظر بر رفتار شبکه‌هايي از افراد و خانوارهاست و موضوعاتي اعم از شدت و کيفيت روابط و تعاملات بين افراد و گروهها، احساس تعهد و اعتماد متقابل به هنجارها و ارزشهاي مشترک را شامل مي‌شود (سباتيني[6]، 2005 ؛ شولر[7]، 2007).
1-2-2- سرمايه اجتماعي کلان
فالک و کيلپاتريک [8](2000) اين نوع از سرمايه اجتماعي را مطابق با چارچوب تحليل خود، سرمايه اجتماعي در سطح کلان مي‌شناسند. به تعبير اين دو، اين نوع از سرمايه اجتماعي در اثر انباشته شدن ارزشهاي تعاملي درون شبکه‌ها و قابليت گسترش آنها به بيرون از شبکه‌ها و اتصال شبکه‌ها به يکديگر به وجود آمده است (سباتيني، 2005)که موجب روان‌تر شدن جريان اطلاعات مي‌گردد و جامعه را به سمت شرايط اطلاعات کامل سوق مي‌دهد و سهولت مبادله و حداکثر کارايي را به همراه دارد.
[1]. Behavior
[2]. Action
[3]. Svendsen
[4]. Edwards
3. براي مطالعه بيشتر نگاه کنيد به:
Falk, I. & Kilpatrick, S. (2000) , Seligson, A.L. (1999) and Stolle, D. and Rochon, T.R. (1998)
و همچنين مراجعه کنید به:
دليري، حسن (1387) و مويدفر، رزيتا (1385).
[6]. Sabatini, F
[7]. Schuller, T.
[8]. Falk, I. & Kilpatrick, S.
کوچکترين واحد مورد مشاهده جامعه‌شناسي رابطه بين دو فرد يا به عبارت دقيق‌تر کنش متقابل ناشي از روابط آنهاست. به‌طورکلي کنش‌اجتماعي، در جامعه‌شناسي، هسته اصلي نظام‌اجتماعي تلقي مي‌شود. با نگاهي گذرا به مفهوم کنش در جامعه شناسي مي‌توان دريافت که از منظر جامعه شناسي بين رفتار[1] و کنش[2] تفاوت محسوسي وجود دارد. هر کنشي را مي‌توان رفتار به حساب آورد اما هر رفتاري را نمي‌توان کنش اجتماعي دانست. کنش اجتماعي متوجه زمينه‌ها، منابع، بسترها، تاثيرات و تاثرات رفتار است.
مي‌توان سرمايه اجتماعي را به صورت زير تعريف کرد:
«در يک نظام اجتماعي، تعامل ميان کنش‌گران، پايه و اساس نظام به شمار مي‌رود. بر مبناي کنش‌هاي هدفمند، اين تعامل در راستاي تامين اهداف نهايي کنش‌گران است. تعامل درمبادلات دائمي کالا و خدمات بين افراد و گروهها در هر تشکل ساده‌اي از يک جامعه ديده مي‌شود و اين، جامعه را از يک طرف در توليد هنجارهاي مشترک، هويت مشترک، اعتماد و اطمينان و از طرف ديگر در روابط اقتصادي با يکديگر متحد مي‌سازد (اسوندسن[3]، 2000).» به بيان کلي ادواردز[4](2004)، عقيده دارد که، سرمايه اجتماعي به ارزشها و هنجارهايي مربوط است که از پيوندها و روابط اجتماعي مردم نشات گرفته و به نوبه خود پديدآورنده همان پيوندها و روابط نيز محسوب مي‌شود (به نقل از پيران و همکاران، 1385).
به طور کلی می توان گفت که هر چه افراد بیشتری را بشناسیم و با آنها رابطه مبتنی بر اعتماد داشته باشیم، دارای سطوح بالاتری از سرمایه اجتماعی خواهیم بود (فیلد، 2003). از ديدگاه کلمن، مفهوم سرمايه اجتماعي نشان‌دهنده آن است که چگونه ساختار اجتماعي يک گروه مي‌تواند به عنوان منبعي براي افراد آن گروه عمل نمايد. شاخص‌هاي پيشنهادي کلمن براي اندازه گيري سرمايه اجتماعي عبارتند از ا- تعهدات ايجاد شده 2- دسترسي به اطلاعات 3- استقرار در مکان هنجارهاي اجتماعي 4- کسب اقتدار 5- کسب هويت سازماني (کلمن[1]، 1377). از نظر کلمن سرمايه اجتماعي در نهايت براي افراد سرمايه انساني به همراه مي آورد (وينتر،2000). به ديگر سخن سرمايه اجتماعي عبارت است از ارزش آن جنبه از ساختار اجتماعي که به عنوان منبعي در اختيار اعضا قرار مي‌گيرد تا بتوانند به اهداف خود دست يابند. سرمايه اجتماعي مجموعه نهادها، قوانين، روش‌ها، عادات اجتماعي و سنت‌ها و قواعد رفتاري غير رسمي جامعه است که مناسبات اجتماعي بين مردم يک جامعه را شکل مي‌دهد (رناني، 1381). به بيان کلي ادواردز[2](2004)، عقيده دارند که، سرمايه اجتماعي به ارزشها و هنجارهايي مربوط است که از پيوندها و روابط متقابل گروهي اجتماعي تفاهم شده مردم نشات گرفته و به نوبه خود پديدآورنده آن پيوندها و روابط نيز محسوب مي‌شود (پيران و همکاران، 1385).
[1] Coleman
[2] Edwards
1-2- گونه هاي سرمايه اجتماعي
در بين پژوهش‌هاي صورت گرفته، دسته بندي‌هاي مختلفي از سطوح و گونه‌هاي سرمايه اجتماعي مطرح شده است. اما می توان ملاحظه کرد که سرمایه اجتماعی در هر شکلی از آن، نمی تواند از دسته‌بندي ارائه شده در اینجا بیرون باشد.[5]
1-2-1 – سرمايه اجتماعي خرد
سرمايه اجتماعي در سطح خرد، ناظر بر رفتار شبکه‌هايي از افراد و خانوارهاست و موضوعاتي اعم از شدت و کيفيت روابط و تعاملات بين افراد و گروهها، احساس تعهد و اعتماد متقابل به هنجارها و ارزشهاي مشترک را شامل مي‌شود (سباتيني[6]، 2005 ؛ شولر[7]، 2007).
1-2-2- سرمايه اجتماعي کلان
فالک و کيلپاتريک [8](2000) اين نوع از سرمايه اجتماعي را مطابق با چارچوب تحليل خود، سرمايه اجتماعي در سطح کلان مي‌شناسند. به تعبير اين دو، اين نوع از سرمايه اجتماعي در اثر انباشته شدن ارزشهاي تعاملي درون شبکه‌ها و قابليت گسترش آنها به بيرون از شبکه‌ها و اتصال شبکه‌ها به يکديگر به وجود آمده است (سباتيني، 2005)که موجب روان‌تر شدن جريان اطلاعات مي‌گردد و جامعه را به سمت شرايط اطلاعات کامل سوق مي‌دهد و سهولت مبادله و حداکثر کارايي را به همراه دارد.
[1]. Behavior
[2]. Action
[3]. Svendsen
[4]. Edwards
3. براي مطالعه بيشتر نگاه کنيد به:
Falk, I. & Kilpatrick, S. (2000) , Seligson, A.L. (1999) and Stolle, D. and Rochon, T.R. (1998)
و همچنين مراجعه کنید به:
دليري، حسن (1387) و مويدفر، رزيتا (1385).
[6]. Sabatini, F
[7]. Schuller, T.
[8]. Falk, I. & Kilpatrick, S.
برای مطالعه بیشتر در زمینه سرمایه اجتماعی می توانید مراجعه کنید به: دلیری، حسن (1387)،«بررسی اثر سرمایه اجتماعی بر روی رشد اقتصادی استانهای ایران»، پایان نامه چاپ نشده کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه اصفهان.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر